Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) Emeklilik ve Sigortalılık işlemleri hakkında yeni genelge yayımladı!
SGK tarafından milyonlarca kişiyi ilgilendirecek yeni genelge yayımlandı. Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK)’ın yayınladığı yeni genelge içerisinde emeklileri ve sigortalı çalışan kişileri yakından ilgilendirecek bir takım değişikliğe gidildi.. Yayımlanan genelge içeriğinde Sigortalılık Süresinin Başlangıcını Etkileyen Faktörler, 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler, Birden Fazla Sigortalılık Haline Tabi Olma, Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa Tabi Hiemeklilerzmeti Olanlar ve daha bir çok konu hakkında yeni değişiklikler içermektedir.
Sosyal Güvenlik Kurumu Emeklilik Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından;
1- Aylığa Hak Kazanma Koşullarını Etkileyen Temel Emeklilik Kavramları,
2- Kısa ve Uzun Vadeli Sigorta Kollarından Sağlanan Yardımlar,
3- Malullük Sigortası,
4- Yaşlılık Sigortası,
5- Ölüm Sigortası,
6- Uzun Vadeli Sigorta Kollarına İlişkin Ortak Uygulamalar,
7- Yurtdışı Borçlanmasında Tahsis İşlemleri,
8- Aylık Hesaplama Sistemi,
9- İntibak İşlemleri,
10- Alt Sınır Aylıkları,
11- Gelir ve Aylıkların Birleşmesi,
12- Zamanaşımı ve Hak Düşürücü Süre Uygulaması,
13- Mahkeme Kararlarının Uygulanması,
14- Sevk ve Kontrol Muayene İşlemleri, Masrafların Karşılanması, Kurum Sağlık Kurulları ve İtiraz İşlemleri,
15- Sosyal Yardım Zammı ve Telafi Edici Ödemeler
16- Avans Ödemesi, Ek Ödemeler ve Bayram İkramiyesi,
17- Gelir ve Aylıkların Peşin Sermaye Değerleri ve Üçüncü Kişilerin Sorumluluğu,
18- Belediye Başkanları
19- Vazife Malüllüğü
20- 667, 670, 675, 684 ve 690 sayılı Kanun Hükmünde Kararnameler ile İlgili Emeklilik Mevzuatına İlişkin Düzenlemeler
21- Yersiz Ödemeler,
22- Emeklilik Talebinden Sarfınazar Edilmesi, Gelir ve Aylıkların Ödenmesi, Düzeltilmesi ve Artırılması,
23- Tarım Sigortası,
24- Kanunun Ek Maddelerine Göre Sigortalı Sayılanların Emeklilik İşlemleri,
25- Diğer Hususlar,
Olmak üzere 25 başlıkta örnek uygulamalarla izah edilmiş çok kapsamlı bir genelge yayımlandı.
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu, Kanun ile yürürlükten kaldırılan kanunlar ve ilgili yönetmeliklere istinaden Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a), (b) ve ilk defa 2008/Ekim ay başından itibaren (c) bendi kapsamında sigortalı olanların emeklilik işlemleri ile 3201 sayılı Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanuna göre borçlanılan süreler dikkate alınarak bağlanan aylıklara ilişkin uygulama usul ve esasları aşağıda açıklanmıştır. Kanunun emeklilik mevzuatına ilişkin maddeleri genel olarak 2008/Ekim ay başı itibariyle yürürlüğe girmiştir. Ancak, Kanunun geçici 7 nci maddesinin dokuzuncu fıkrasında 30/4/2008 (hariç) tarihinden sonra 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanunu, 1479 sayılı Esnaf ve Sanatkarlar ve Diğer Bağımsız Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu, 5434 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Emekli Sandığı Kanunu, 2925 sayılı Tarım İşçileri Sosyal Sigortalar Kanunu ve 2926 sayılı Tarımda Kendi Adına ve Hesabına Çalışanlar Sosyal Sigortalar Kanunlarına göre ilk defa sigortalı veya iştirakçi olanlar hakkında bu Kanunun 28 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkrası hükümlerinin uygulanacağı öngörülmüş olup yaşlılık sigortasından genel hükümlere göre aylık bağlama şartlarını düzenleyen 28 inci maddenin ikinci ve üçüncü fıkralarında yer alan hükümler ilk defa 1/5/2008 tarihi itibariyle 506, 1479, 5434, 2925 ve 2926 sayılı kanunlara göre sigortalı olanlar için uygulanacaktır. Kanunun 4 üncü maddesinde; Kanuna göre sigortalı sayılanlar belirtilmiş olup, sigortalılık, hizmet kayıtları ve buna ilişkin Genelgede yer almayan hususlar ile ilgili olarak 22/2/2013 tarihli ve 2013/11 sayılı “Sigortalılık İşlemleri” konulu Genelge hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır.
BİRİNCİ KISIM AYLIĞA HAK KAZANMA KOŞULLARINI ETKİLEYEN TEMEL EMEKLİLİK KAVRAMLARI
Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına prim ödeyenlerin, sigorta kollarından yapılması gereken yardımlara hak kazanıp kazanmadıklarının tespitinde, sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve yaş faktörlerine bakılmaktadır.
1. Sigortalılık Süresi Sigortalılık süresi, sigortalının malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa çalışmaya başladığı tarih ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih, ölen sigortalılar için de ölüm tarihi arasında geçen süre olarak dikkate alınmaktadır. Bu sürenin tamamen çalışılarak ya da prim ödenerek geçirilmiş olması koşul olmadığı gibi, bu sürenin başlangıç ve sonu arasında sigortalının aralıklı ya da birden çok sigortalılık haline tabi çalışmasının, sigortalılık süresinin belirlenmesinde bir önemi bulunmamaktadır. Tahsis talep tarihi itibariyle 4/1-(c) kapsamında sigortalı olanların sigortalılık süresi, sigortalılığın başlangıç tarihi ile yetkili makamdan emekliye sevk onayı alınarak görevi ile ilişiğinin kesildiği ayın son günü arasında geçen süre, sigortalılıkları herhangi bir nedenle sona eren 4/1-(c) kapsamındaki sigortalılar için ise, sigortalılığın başlangıç tarihi ile aylık bağlanması için yazılı istekte bulunduğu tarih arasında geçen süredir. Bu kapsamdaki sigortalıların sigortalılık süresinin bitiş tarihi belirlenirken, ölüm veya aylık bağlanmasını gerektiren hallerde görev aylıklarının kesildiği tarih, 5434 sayılı Kanunun 40 ıncı maddesinde belirtilen yaş hadleri ile sıhhi izin sürelerinin doldurulması halinde bu süre ve hadlerin doldurulduğu tarihleri takip eden ay başı, diğer hallerde ise görevden ayrıldıkları tarih esas alınacaktır. Vazife malullüğü aylığı almakta iken, çalışmaya başlamaları nedeniyle haklarında uzun vadeli sigorta hükümleri uygulananlar için malullük, yaşlılık ve ölüm aylığı bağlanmasında veya toptan ödeme yapılmasında esas alınacak sigortalılık süresi, prim ödeme gün sayısı ve prime esas kazancın hesaplanmasında, vazife malullüğü aylığı bağlandığı tarihten önceki süreler dikkate alınmayacaktır. Kanunun 38 inci maddesine göre, malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında dikkate alınacak sigortalılık süresinin başlangıcı; uluslararası sosyal güvenlik sözleşme hükümleri saklı kalmak kaydıyla, sigortalının, mülga 5417, 6900, 506, 1479, 2925, 2926, 5434 sayılı kanunlar ile 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci maddesi kapsamındaki sandıklara veya Kanuna tabi malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak ilk defa kapsama girdiği tarih kabul edilecektir.
1.1. Sigortalılık Süresinin Başlangıcını Etkileyen Faktörler
1.1.1. İşe Giriş Tarihi ile Primlerin Ödenmeye Başladığı Tarihin Farklı Olması 4/1-(a) sigortalıları için söz konusu olup, işe giriş tarihi ile primlerin ödenmeye başladığı tarih farklı ise, ilk defa malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi prim ödenmeye başlanan tarih sigortalılık süresinin başlangıcı olarak alınacaktır. 1.1.2. Kurumca Devir Alınan 506 Sayılı Kanunun Geçici 20 nci Maddesi Kapsamındaki Sandıklar Kurumca devralınan sandıklara tabi olarak ilk defa prim veya kesenek ödenmeye başlanılan tarih sigortalılık süresinin başladığı tarih olarak dikkate alınacaktır.
1.1.3. 18 Yaşın Altında Geçen Hizmetler
Kanuna göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarının uygulanmasında, 18 yaşından önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olanların sigortalılık sürelerinin 18 yaşını doldurdukları tarihte başladığı kabul edilecektir. Bu tarihten önceki süreler için ödenen malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primleri, sadece prim ödeme gün sayılarının hesabına dahil edilecektir. 4/1-(b) ve 4/1-(c) bendi kapsamındaki sigortalılardan, bir meslek veya sanat okulunu bitirerek, 4721 sayılı Türk Medenî Kanunu hükümlerine göre mahkemece ergin kılınmak suretiyle, öğrenimleriyle ilgili görevlerde çalışanlar için 18 yaşın bitirilmiş olması şartı aranmayacağından, bu kapsamda 18 yaşın altında kazai rüşt kararı tarihinden itibaren başlayan sigortalılık başlangıç tarihleri, aynı zamanda sigortalılık süresinin başlangıç tarihi olarak esas alınacaktır.
Kanunun yürürlük tarihinden önce sigortalı olan 4/1-(a) ve 4/1-(b) sigortalıları için yalnızca yaşlılık aylığı bağlanmasında geçerli olan 18 yaş uygulaması, malullük ve ölüm aylıklarında uygulanmayacaktır. Kanunun geçici 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında, 506 sayılı Kanuna göre 1/4/1981 tarihinden önce malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tescil edilmiş olanlar hakkında, Kanunun 38 inci maddesinin ikinci fıkrasındaki sigortalılık süresinin 18 yaşın doldurulduğu tarihten başlayacağına ilişkin hükmünün uygulanmayacağı öngörülmüştür. Buna göre, 4/1-(a) sigortalılarının, sigortalılık süresinin başlangıcı; – 1/4/1981 tarihinden önce ise yaşa bakılmaksızın sigortalılık süresinin başlangıç tarihi, – 1/4/1981(dahil) tarihinden sonra ise 18 yaşın doldurulduğu tarih, olarak dikkate alınacaktır. Ancak, 18 yaş öncesinde geçen çalışma süreleri prim ödeme gün sayısına ilave edilecektir. Sigortalıların 506 sayılı Kanunun geçici 81 inci maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının belirlenmesinde 18 yaş uygulamasına bakılmaksızın, ilk işe giriş tarihine göre yaş, prim ödeme gün sayısı ve sigortalılık süresi koşulları tespit edilecektir. Söz konusu koşullardan sigortalılık süresi koşulunun tahsis talep tarihinde yerine gelip gelmediği incelenirken ise, 18 yaş uygulamasına bakılacaktır
1.1.4. Birden Fazla Sigortalılık Haline Tabi Olma
Sigortalıların, birden fazla sigortalılık haline tabi hizmetlerinin bulunması halinde, sigortalılık başlangıç tarihi en eski olanı, sigortalılık süresinin başlangıcı olarak dikkate alınacaktır.
1.1.5. Kanunun Yürürlük Tarihinden Önce Birden Fazla Sosyal Güvenlik Kanununa Tabi Hizmeti Olanlar
Farklı sosyal güvenlik kanunlarına tabi hizmetlerin mülga 2829 sayılı Kanun hükümlerine göre birleştirilmesi halinde, birleştirilen hizmetlerin başlangıç tarihi (malullük, yaşlılık ve ölüm sigortasına tabi çalışmalar) 4/1-(a) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir. Birden fazla sigortalılık haline tabi çalışması olup 2008/Ekim tarihinden sonra ilk defa 4/1-(b) kapsamında sigortalı olanların aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde 4/1-(a) ve 4/1-(c) kapsamında geçen hizmetler; 4/1-(c) kapsamında aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde ise 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında geçen hizmetler dikkate alınacak ve sigortalılık süresinin başlangıcı olarak değerlendirilecektir. 1.1.6. Borçlanmalar Kanunda hizmet borçlanması 41 inci ve geçici 7 nci maddelerde, borçlanmanın usul ve esasları ise Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 66 ncı maddesinde açıklanmıştır. 41 inci maddeye göre yapılacak borçlanmalarda, borçlandırılan sürenin Kanuna göre tespit edilen sigortalılığın başlangıç tarihinden önceki süreye ait olması halinde sigortalılığın başlangıç tarihi, borçlandırılan gün sayısı kadar geriye gidilmek suretiyle tespit edilecektir.
1.2. Sigortalılık Süresine Eklenen Süreler
Kanunda sigortalılık süresine ilave yapılmasına ilişkin herhangi bir hüküm bulunmamakla birlikte, Kanunun yürürlük tarihinden önce mülga kanunlara göre hak kazanılan; – 506 sayılı Kanunun mülga ek 5 inci maddesi kapsamındaki itibari hizmet süreleri, – Kanunun yürürlüğe girdiği tarihe kadar 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları, sigortalılık süresine ilave edilecektir. 2008/Ekim ay başına kadar 506 ve 5434 sayılı kanunlara tabi itibari hizmet süreleri ve fiili hizmet süresi zammı tabi oldukları kanun hükümlerine göre değerlendirilecektir. Ancak, 506 sayılı Kanunun ek 5 inci maddesinde sayılan itibari hizmet süresi kapsamında yer alıp Kanunun 40 ıncı maddesinde sayılmayan işlerde Kanunun yürürlük tarihinden önce geçen çalışma sürelerinin itibari hizmet süresi olarak değerlendirilmesinde 3600 gün prim ödeme şartı aranmayacaktır.
5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesine göre verilen fiili hizmet süresi zamları aynı zamanda prim ödeme gün sayısına ilave edilecek, ancak yaş hadlerinden indirim yapılmayacaktır. 506 sayılı Kanunun ek 5 nci maddesine tabi itibari hizmet süreleri sigortalılık süresine ilave edilecek, 3600 gün şartı aranmaksızın yaş hadlerinden indirim yapılacak, ancak prim ödeme gün sayısına eklenmeyecektir.
2. Prim Ödeme Gün Sayısı
2.1. Prim Ödeme Gün Sayısı Koşulları ve Prim Ödeme Gün Sayılarını Oluşturan Hizmetler Kanun, malullük, yaşlılık ve ölüm aylıklarına hak kazanmada belli bir prim ödeme gün sayısını koşul olarak aramaktadır. Prim ödeme gün sayısı; malullük, yaşlılık ve ölüm sigortalarına tabi olarak geçen sürelere ait gün sayısını ifade etmektedir. Sigortalıların prim ödeme gün sayılarını; zorunlu, isteğe bağlı sigorta, ihya edilen, birleştirilen, yurt içi ve yurt dışı borçlanma süreleri ile devir sandıklarına tabi geçen hizmetlere ait gün sayıları ile maden işyerlerinin yeraltı işlerinde geçen hizmetlerin 1/4’ü, fiili hizmet süresi zammı (FHSZ) ve başka birinin sürekli bakımına muhtaç derecede ağır engelli çocuğu bulunan kadın sigortalıların çalışmalarının 1/4’ü oluşturmaktadır.
2.2. Prim Ödeme Gün Sayısına Eklenen Süreler
2.2.1. Maden İşyerlerinin Yer Altı İşlerinde Geçen Çalışmalar Kanunun geçici 9 uncu maddesinin altıncı fıkrası gereğince; Kanunun yürürlük tarihinden önce 506 sayılı Kanunun mülga hükümlerine göre sigortalı sayılanlardan, Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce maden işyerlerinin yer altı işlerinde çalışmaya başlayan sigortalıların, Kanunun yürürlük tarihinden önce veya sonra bu işlerde geçen çalışmalarının en az 1800 gün olması halinde, bu çalışmalarının dörtte biri toplam prim ödeme gün sayılarına ilave edilecektir.
2.2.2. 5434 Sayılı Kanunun Mülga 32 nci Maddesine Göre FHSZ 5434 sayılı Kanunun mülga 32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zamları 2829 sayılı Kanuna göre birleştirme kapsamında hizmetler olup, Kanunun yürürlük tarihinden önceki süreler için söz konusu madde kapsamında verilen FHSZ 4/1-(a) ve 4/1-(b) kapsamında aylık bağlanacak sigortalıların prim ödeme gün sayılarına eklenecektir. 4/1-(b) kapsamındaki sigortalılardan 22/6/2013 tarihi itibariyle tahsis talebinde bulunan ancak henüz aylık bağlama işlemi sonuçlandırılmamış olanlar ile bu tarihten sonra tahsis talebinde bulunanların 1479 sayılı Kanunun geçici 10 uncu maddesine göre aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde, 2829 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumlarına Tabi Olarak Geçen Hizmetlerin Birleştirilmesi Hakkında Kanuna göre birleştirme kapsamında olan ve 1/10/1999 veya 1/6/2002 tarihlerinden önceki sürelere ait 5434/32 nci maddesi kapsamındaki fiili hizmet süresi zammı, kademeli geçiş sürecinde sigortalıların hizmet süresine ilave edilmek suretiyle aylığa hak kazanma koşullarının tespitinde dikkate alınacaktır
