Volkwagen'in "Manisa'da üretim" kararında asgari ücretin rolü nedir? Yabancı yatırımcı neye bakıyor?

Alman otomotiv devi Volkswagen’nin yeni fabrikasına ev sahipliği yapabilmek için Türkiye ve Bulgaristan yoğun çaba harcadığı bilinirken bugün (15 Eylül 2019) Ticaret Bakanı Pekcan tarafından yapılan açıklama ile Volkwagen’in Türkiye’de Manisa’da fabrika açacağı kesinleşmiş oldu. .

 Bulgaristan Başbakanı Boyko Borisov,konuya ilgili olduklarını ve ev sahipliğini yapmak istediklerini belirterek, ülkesinin son yıllarda ulaştığı finansal istikrar, ekonomi politikasının öngörülebilirliği ve ucuz iş gücü maliyetine vurgu yapmıştı. Yatırımcılar düşük ücret düzeyine sahip ülkelerde üretim maliyetinin daha az olması sebebiyle sermayelerini o ülkelerde kullanmayı tercih ediyor. Bu bağlamda iş gücü maliyeti yabancı yatırımcıyı çekmek için büyük önem arz ediyor.

Şimdilerde Türkiye’nin ev sahipliği ile birlikte herkesin aklında “Türkiye’de iş gücü maliyeti AB ülkelerine göre ne durumda ? Son senelerde asgari ücrete yapılan zamlar yabancı yatırımcıları ne kadar etkiledi? İş gücü maliyeti nedir? Yatırımcılar için ne anlama geliyor?” soruları gündeme geldi.

İş gücü maliyeti üretim birimi başına düşen işçilik masraflarını gösteriyor. Yani şirketlerin istihdam için ödediği toplam maliyettir. Türkiye’de çalışanların maliyetlerinin yaklaşık yüzde 75,4’ünü ücretler oluştururken yüzde 17,6’sı sosyal güvenlik ödemelerine ayrılıyor. Farklı ülkelere yatırım yapan şirketler, rekabetçiliğini artırmak adına, iş gücü maliyetleri daha düşük olan ülkelere yönelmeyi tercih ediyor. Örneğin yabancı sermayenin Çin’e gitmesinin en önemli nedenlerinden biri aylık ücretlerin düşük olması.

Avrupa’da iş gücü maliyeti: Türkiye son sıralarda

Avrupa İstatistik Ofisi Eurostat’ın verilerinde göre AB ülkelerinde saatlik iş gücü maliyeti 5,4 euro ile 43,5 euro arasında değişiyor. En yüksek iş gücü maliyetleri Danimarka, Lüksemburg ve Belçika’da, en düşük ise Bulgaristan, Romanya ve Litvanya’da ölçüldü.

Türkiye’de işsizlik oranı 3,1 puan artışla yüzde 12,8 oldu; işsiz sayısı 4 milyon 157 bin

2016 verilerine göre Türkiye’de bir saatlik iş üçü maliyeti 5,4 euro ile AB ülkelerine göre son sıralarda yer alsa da Romanya (5,3€) ve Bulgaristan’dan (4,5€) yüksekti. Ancak 2018’de yaklaşık 5 euroya kadar düşen bu rakam ile Türkiye AB üyeleri arasında iş gücü maliyetinin en ucuz ülkesi oldu. Buna göre Danimarka’da bir kişi çalıştırmak Türkiye’den yaklaşık 10 kat daha maliyetli.

Asgari ücrete yapılan zamlar yabancı yatırımcıyı etkilemiyor

Son yıllarda Türkiye’de, Türk Lira’sı bazında, iş gücü maliyeti önemli ölçüde arttı. TÜİK verilerine göre saatlik iş gücü maliyeti endeksi, 2019 yılının 1’nci çeyreğinde 2016 yılın aynı çeyreğine göre yüzde 59 arttı. Bu artışın temel sebeplerinden biri asgari ücretteki artışa dayanıyor. 2016’da 1647 TL (brüt) olan asgari ücret 2019’da 2.558 TL‘ye (brüt) yükseldi. Ama bu zamlar yabancı yatırımcıyı çok etkilemedi, çünkü aynı süre zarfında Türk Lira’sı Dolar ve Euro karşısında önemli ölçüde değer kaybetti. Euro bazında, Türkiye AB ülkeleri arasında asgari ücretin en düşük olduğu ülkeler arasında girdi.

Türk Lira’sının değer kaybetmesi yatırımcılar için avantaj mı?

Ocak 2016 ayı başında 3,2 seviyesinde olan Euro, Ağustos 2019’da 6.34 TL’den işlem görüyor. Buna göre, Euro, Türk Lirası karşısında son 3,5 sene içerisinde yaklaşık yüzde 100 değer kazandı. ABD ile yaşanan rahip Brunson krizi ile de Euro 7,5 TL seviyelerine kadar çıkmıştı. Türk Lirası, son yıllarda Arjantin Pesosu ile birlikte Dolar ve Euro karşısında en çok değer kaybeden para birimi konumunda.

Yatırımcılar için döviz kurlarındaki hareketlilik ve belirsizlikler hem karlılığı hem de üretim yeri tercihlerini etkiliyor. Bir ülkenin parasının diğer ülke para birimleri karşısında değer kaybetmesi, o ülkedeki iş gücü maliyetinin düşmesi anlamına geliyor. Bu durumda yabancı sermaye, parası değer kaybeden ülkelere yöneliyor.Ancak yabancı yatırımcılar sadece döviz ve iş gücü maliyetine göre karar almıyor. Yatırımcının özellikle üstünde durduğu konu :ekonomik ve siyasi istikrar 

Yabancı yatırımcı için ekonomik ve siyasi istikrarın önemi

Bir ülkenin makro ekonomik yapısındaki değişimler, mali ve yapısal reformlar yabancı yatırımı ikna etmek için önemli bir faktör. Güven ortamına oldukça önem veren yatırımcılar, siyasi ve ekonomik istikrarın olmadığı ülkeleri tercih etmiyor. Ayrıca ekonomistler, yatırımcılar için en uygun zeminin oluşturulması için hukukun üstünlüğünün önemine vurgu yapıyor.

Geçtiğimiz ocak ayında Koç Holding Yönetim Kurulu Başkanı Ömer Koç, “Ülkemizin çok ihtiyaç duyduğu yatırımların yeniden başlayabilmesi için yatırım ortamının hem yerli hem de yabancı yatırımcılar için iyileştirilmesi gerekiyor. Tüm yatırımcılar hükümetin açıklayacağı yapısal dönüşüm ve ekonomik istikrar programını merakla bekliyor” ifadelerini kullanmıştı.

ABD merkezli düşünce kuruluşu Freedom House’un her yıl yayımladığı endeksteki bazı verilere değinen Koç, dünya genelinde özgür ve adil seçimler, basın özgürlüğü, azınlık hakları ve hukukun üstünlüğü gibi temel demokratik hak ve özgürlüklerin son on senedir düşüş eğiliminde olduğunu bildirdi.