Türkiye Futbol Federasyonu (TFF)’nin aldığı kararına göre Süper Lig 2019- 2020 sezonunda küme düşme kaldırıldı.. Futbol yorumcularına ve spor dünyasının kanaat önderlerine bakıldığında, çoğunlukla bu kararın yanlış ve yanlı olduğu görüşü hakim. Birçok kesim bu karara tepki gösterdi. Peki, bu karar ligin yapısını nasıl değiştirdi? Maddi yansıması nasıl olur? 20 takımlı bir lig iyi midir? Süper Ligde 21 takım olmanın avantajları nelerdir?
Bu tepkinin en önemli nedeni TFF’nin kararı açıklayış şekli, açıklama içeriği ve zamanlaması. Önemli bir karar alelacele alınmış zoraki bir kararmış gibi duyuruldu. Belki de tepkilerin esas nedeni buydu.
TAKIM SAYISININ 18’DEN 20’YE YÜKSELTİLMESİ KARARIDIR
Öncelikle alınan kararı detaylı incelediğimizde gözlerden kaçan daha önemli bir konu var.
Bu karar basit ve geçici bir ‘küme düşmeyi kaldırma’ kararı değil. TFF’nin Süper Lig’in yapısını değiştirdiği önemli ve ‘şimdilik’ kalıcı bir karar. İşin aslında alınan karar, Süper Lig’de mücadele eden takım sayısının 18’den 20’ye yükseltilmesi kararıdır. Sadece 1 senelik değil, kalıcı bir değişikliktir. Alınan ve üzerinde durulması gereken esas önemli karar budur.
Böyle köklü ve radikal bir değişiklik yaparken, geçiş dönemlerinin yaşanması ve bu döneme özel istisnaların konulması gayet normaldir. ‘20 takımlı lig için bu sene sadece son sıradakini düşüreceğiz, 16. ve 17. ligde kalacak’ denilmesi beklenemezdi. Esas haksızlık bu olurdu. Zaten son 3 sıradaki 3 takımın da ligi eşit 32 puanla bitirdiğini unutmayalım.
LİG’İN YAPISINI DEĞİŞTİRDİ
Covid19’un olumsuz etkilerini de göz önüne alınca sadece 1 seneye mahsus olmak üzere 20 değil de, 21 takım ile mücadele edilmesine karar verildi. Önümüzdeki sezondan sonra 20 takım ile devam edilecek.
Yani işin özünde TFF son 3 takıma ‘kıyak’ yapmadı. Sadece ligde mücadele edecek takım sayısında değişiklik yaptı.
KAMUOYUNUN İKNA EDİLMESİ GEREKİRDİ
TFF’nin bu süreci birçok konuda olduğu gibi yine çok kötü yönetmesidir. Ne bir ön bilgilendirme, ne detaylı bir açık oturum, ne bir medya önünde sunum… Hiçbir ön bilgilendirme yapılmadan karar açıklandı. TFF gibi bir kurumun iletişim departmanı var ve bu tür köklü değişikliklerin halka, taraftara ve spor medyasına detaylı bir şekilde anlatılması, sunumlar hazırlanması, artılarının ve eksilerinin tartışılması ve gerekirse kamuoyunun ikna edilmesi gerekirdi.
20 TAKIMLI BİR LİG İYİ MİDİR?
Şimdi gıpta ile baktığımız, özendiğimiz, bütün spor yorumcularının övdüğü ve örnek gösterdiği Avrupa’nın en iyi ve en değerli 5 futbol ligine göz atalım. İngiltere Premier Lig, İspanya La Liga, Almanya Bundesliga, İtalya Serie A ve Fransa Ligue 1.
Örnek almaya çalıştığımız bu 5 ligin 4’ünde takım sayısı 20. (Almanya hariç) Demek ki 20 takımlı bir ligin gayet modern ve yönetilebilir bir sistem olduğu karşımıza apaçık çıkmış oldu. Dolayısıyla ligin 20 takıma çıkmasını eleştirmek yersiz. Bu bir tercihtir ve TFF böyle ‘yeni’ bir tercih yapmıştır.
ETKİLERİ NELER OLABİLİR?
Ancak; İngiltere Premier Lig’den övgüyle bahseden yorumcuların yıllarca ‘adamlar haftada 2 maç yapmaya alışmış, bizimkiler tembel’ derken, şimdi ‘fikstür çok sıkışık oldu’ demelerini samimi bulunuyor.
Buradaki mesele futbolcunun kendisine ne kadar iyi baktığıyla ilgili bir meseledir. Beslenmesine, uykusuna, dinlenmesine ve antrenmanına profesyonelce dikkat eden her futbolcu haftada 2 maçı rahatlıkla ve sağlıklı bir şekilde oynayabilir.
YAYIN GELİRLERİ
Yayın gelirlerine bakınca da 20 takımlı bir ligin futbol kulüplerine daha fazla gelir getirmesi beklenir. Bunun matematiği çok basittir. Futbol maçı bir üründür. Basit örneklerle açıklamam gerekirse; 5 ürünü 10 liraya satarken, 10 ürünü daha fazla fiyata satarsınız. Çünkü yayıncı da izleyiciye daha fazla ürün ulaştırdığı için daha fazla kazanç sağlama şansına sahip olur.
Daha fazla takım demek, daha fazla taraftar yelpazesi demektir. Böylece ürünü satabileceğiniz taraftar çeşitliliği ve sayısı çoğalır. Geçmiş uygulamalara bakarsak bu dediğimi doğrulayan verilerle karşılaşırız. Örneğin, 2004 senesinde 18 takımdan 20 takıma geçen İtalya Serie A bir sonraki senenin yayın gelirinde %32 artış sağlamıştır. Aynı şekilde Fransa’da 20 takımlı lige geçtiğinde ertesi sene yayın gelirlerinde %28 artış olmuştu.
Tabii ki bu marka değerini oluşturmuş, kurumsallaşmasını sağlamış, şirketleşmesini tamamlamış özerk ve iyi yönetilen ligler için geçerlidir. Eğer gelen bir ‘emirle’ sorgusuz sualsiz yayıncı kuruluşa milyonlarca Euro indirim yapıyorsanız, ligin marka değeri için kolektif hiçbir çalışmanız yoksa, tabii ki spor biliminin ‘bilimsel doğruları’ sizin için doğru olmayabilir. Daha kendi takımına forma sponsoru bulamayan, evrensel futbol dünyasıyla bağı kalmamış, yayıncı kuruluştan gelen hazır para dışında takımına hiçbir katma değer katkı ve gelir sunamayan kulüp yöneticilerinin, ‘yayıncı kuruluştan daha az para alacağız’ şikayetleri kaçınılmaz olur. Bu apayrı bir konudur ve bunun 20 takımla ilgisi yoktur, beceriksiz yönetimlerle ilgisi vardır.
DAHA FAZLA GELİR ELDE EDİLMESİ
Bu kararın bir başka önemli getirisi, maç sayısının fazlalığıyla doğru orantılı olarak takımların kombine, loca ve maç günü gelirlerinin artacak olmasıdır. Takımlar stadyumları daha fazla kullanacaklar ve dolayısıyla 6 ekstra maç için bilet kesme ve gelir elde etme şansına erişeceklerdir. Bu dediğim durduk yere olmaz. Emek ister. Bilgi ister. ‘Maç günü gelirleri’ nedir bilmeyen bir kulüp başkanının, 3-5 ay sonra değişecek dernek yöneticilerinin yapabileceği basit işler değildir. ‘Maç sayımız ve giderimiz arttı ama taraftar sayımız artmadı’ deniliyorsa orada yönetici çuvaldızı önce kendisine batırmalıdır.
21 TAKIM OLMANIN AVANTAJLARI
20 takımlı ligin bir başka artısı ise genç oyunculara daha fazla şans verilme ihtimalini arttırmasıdır. 21 takım demek daha fazla maç demektir. Buna UEFA ve Kupa maçlarını da ekleyince, takımların kadro derinliği hayati önem kazanacaktır. Borç batağındaki takımların yeni transferler yapmak yerine kadro derinliğini ‘mecburen’ de olsa genç oyuncularla oluşturmaya çalışması kaçınılmaz olacaktır. Tabii ki burada önemli olan oyuncunun yaşı değildir. Yeteneksiz ama genç oyuncuların şans bulmasının Türk futboluna bir faydası olmayacağı gibi, takımına da zararı olur. Burada konu döner dolaşır yine futbol akademilerine gelir. Yabancı oyunculara milyon Eurolar verirken, futbol akademilerini prefabrik teneke kulübelerden oluşturan kulüplerden genç oyuncu yetiştirmesini beklemek hayalcilik olur. Evet, fazla maç yapmak genç oyuncular için bir şanstır. Tabii eğer kulüplerde yetiştirilen genç oyuncular varsa…
Özetle; ‘çok maç yaptık, oyuncularımız yoruldu, kadromuz yetersiz kaldı’ deniliyorsa orada yönetici çuvaldızı önce kendisine batırmalıdır. Bunun 21 takımla ve fikstürle ilgisi yoktur.
KARARIN SAHA DIŞI BOYUTLARI
Bu konunun bir de saha dışı boyutu vardır ki saha içi kadar önemlidir. Profesyonel kulüp futbolu artık bir ekonomik faaliyet alanı ve endüstridir. Maçları sadece 90 dk. dan ibaret görmek hata olur. Futbol ekonomisi boyutlarının devasa rakamlara ulaştığı günümüzde bu sektörün direkt etkilediği onlarca yan sektör ve faaliyet alanı vardır. Covid19’un etkileri yüzünden yaklaşık 4 ay birçok sektör kepenk indirdi ve hiç iş yapamadı. Birçok esnaf ekonomik olarak çok zor durumda kaldı. Futboldan beslenen birçok yan sektörün tekrar canlanması, iş yapabilmesi, toparlanabilmesi için nüfusları milyonları geçen büyük şehirlerde futbol faaliyetinin devam etmesi ekonomiye önemli bir can suyu olacaktır. Somut örnek vermek gerekirse, Kayseri’de stadın yanında köfte-ekmek satan amca için bile bu karar önemlidir.
Türkiye’nin Süper Lig’deki ilk kadın başkanı Berna Gözbaşı’da Kulüpler Birliği toplantısında bu konulara değindi ve herkesi ikna etmeyi başardı.
TEKRAR ESKİ KARAR DÖNÜLÜRSE NE OLUR?
Süper LİG’i 18 takımdan 20 takıma çıkartmak bir tercih meselesidir. TFF kararlarında tutarlı ve kalıcı olması şartı ile bu tercihi yapma hakkına sahiptir elbette. Ama 2 sene sonra ‘tekrar 18’e indirdik’ denilirse bu işin ciddiyeti ve tadı kalmaz. TFF kendi eliyle Türk futbolunun marka değerine en büyük kötülüğü yapar. Ayrıca yerel yönetimler bu gelişmeyi ‘siyasi show’ malzemesi yapmamalıdır. Bunları da belirtmek gerekir.
Şimdi üzerinde durmamız gereken konu; bundan sonra bu 20 takımın nasıl yönetileceği, kendi aralarındaki ilişkiler, Türk futbolunun marka değerine katkıları ve Türk sporuna sunacakları katma değerlerdir. Yönet(e)meyen yöneticiler iş başında olduğu sürece takım sayılarının veya hangi ligde olduklarının pek bir önemi yoktur.
