Dolar/TL dengesini etkileyen birçok siyasi, ülkenin kendi içlerinde ki iktisadi olaylar, dış politika ve jeopolitik gerginlikler gibi etkenler bulunuyor. Yani neticede birçok faktör, Dolar / TL kuru üzerinde rol oynuyor. Ama bunların en önemlisi, Amerika Merkez Bankasının dolar musluğunu açması ya da kapatmasıdır. Eğer FED, dolar musluğunu açarsa, yani dolar basarsa yani küresel piyasalara doları pompalarsa tüm dünyada dolar bollaştığı için haliyle Türkiye gibi gelişmekte olan ülkelerde de dolar kuru aşağı doğru düşebilir.
DOLAR MİKTARI ARTIYOR
ABD 2008-2009 yılı küresel krizden çıkmak için FED dolar bastı ve piyasaya dağıttı. Böylece, ekonomisinde ki alış-verişi canlandırmak istedi. 2008-2009 yılında Amerika Merkez Bankasının varlıklarına baktığımızda yani, bastığı paralara baktığımız da 800-900 Milyar dolarlık bir artış görüyoruz. Parasal genişleme dediğimiz bu politika ile 800-900 milyar doların 2015 yılı olduğunda 4,5 trilyon dolara çıktığını görüyoruz. Peki Türkiye’de ne oldu? Türkiye’de kurlar düştü. Dolar kurunda ki bu düşüşün sebebini AKP iktidar yönetimine bağlayanlar da oldu. Hâlbuki ki dolar kurunun düşmesinin tek sebebi, FED’ in para basmasından kaynaklı bir sebepti.
FED DOLARDA TERS KÖŞE YAPACAK!
Amerika Merkez Bankası (FED), tekrar dolar musluğunu açma kararı aldı. Yani FED, 2008-2009 krizinden çıkmak için nasıl dolar bastıysa şimdi aynı şekilde tekrar dolar basma kararı aldı. Geçtiğimiz günlerde FED Başkanı Jerome Powell, hazine bono alımına tekrar başlayacaklarını söyledi. Bu şu demektir.
Siz, merkez bankası dışında ki firmalardan, ellerinde ki bonoları alıyorsunuz, karşılığında kendilerine nakit para veriyorsunuz. Yani bu parasal genişlemenin bir türevi oluyor.
Powell, kriz dönemlerinde ki gibi para basma olayı değildir diyor ama, piyasalar aslında FED’in bu kararının ‘’Parasal Genişleme’’ kararı olduğunu anlayabiliyor.
Grafikteki eğri, 2008 yılından bu yana Amerikan Merkez Bankasının varlıklarını gösteriyor. Kabaca, FED’in ne kadar dolar bastığını gösteriyor. 2018’de 4,4 trilyon dolardan, FED’in faizleri arttırması ve bilanço küçültmesiyle 2019 Eylül ayına yaklaştığımızda varlık tutarının yani basılan dolar miktarının 3,7 trilyona kadar düştüğünü görüyoruz.
Bunun üzerine FED tekrar bu dolar musluğunu açma kararı aldı. FED’in bu kararı almasından dolayı, FED varlıkları 3,7 trilyon dolardan tekrar yukarıya doğru çıkarak dolar miktarının 3,9 trilyona yükseldiğini görüyoruz.
Normal şartlarda FED’in para genişlemesi kararı sonrasında kurlarda düşüş olması gerekirken herhangi bir düşüş olmadı. Bunun en büyük sebebi ise Türkiye’nin şu anda Kuzey Suriye’de başlatmış olduğu Barış Pınarı Harekâtı dır. Eğer Türkiye, istediği şekilde güvenlik bölgeyi oluşturursa, dolar kurunda hissedilir bir seviyede düşüş yaşanacaktır. Harekât sonrasında doların 5 TL’nin altını görmesi muhtemeldir.
Çünkü operasyon bittiğinde, yani terör örgütleri harekât alanından temizlendiğinde, artık Türkiye ve Amerika arasında yaşanan ihtilaf ortadan kalkacak ve bu da dolar kurunda düşüşlerin yaşanmasına neden olacaktır.
DOLAR NEDEN DÜŞMÜYOR?
Doların düşmemesinin yani FED’in almış olduğu bu kararın etkisini neden Türkiye’de hissedilmiyor diye soru sorarsak cevap olarak şunu diyebiliriz.
Türkiye-ABD arasında yaşan S-400 füzeleri sorununu çözmeden,
Kuzey Suriye’de başlatılan harekâtın Kürtlere değil sadece terör örgütlerine yapıldığına dair olan konuları, dünyaya anlatamadan FED’in bu kararından dolayı dolar kurunda ki düşmeyi göremeyiz. Netice de Türk askeri Suriye’de sadece terör örgütlerine karşı bir mücadele başlattı ama dünya basını ‘’Barış Pınarı Harekâtını’’ Kürtlere karşı olduğu yalanını uydurdu ve buda büyük gerginliğe sebep oldu. Haliyle de yatırımcı önünü görmede zorlanıyor. Bu durumdan dolayı da dolar kuru düşmüyor. Ama ileri ki günlerde, dünya basının yalanı ortaya çıkacak ve bu sorun haliyle ortadan kalkacak. Ortadan kalktığı zaman, S-400 krizine rağmen yine de dolar kurunda azda olsa düşüş yaşanacaktır.
