Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğn, bugün milyonların beklediği Yeni Yargı Reformu hakkında bazı açıklamalarda bulundu. Canlı Yayında konuşan Erdoğan, Yeni Yargı Reformu ile yapılacak bazı değişiklikler hakkında bilgiler verdi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın konuşmasının satır başları şöyle;
Yargı Reformu Stratejisi toplantısının ülkemize, milletimize, adalet teşkilatımıza ve yargının tüm taraflarına hayırlı olmasını diliyorum.
Uzun ve emek isteyen bir hazırlık döneminin ardından bu strateji belgesini kamuoyunun huzurnuna getiren sayın Adalet Bakanımıza ve ekibine gönülden teşekkür ediyorum. Hazırlık sürecinde kıymetli değerlendirmeleriyle, teklifleriyle Yargı Reformu Strateji Belgesine katkı sağlayan herkese şükranlarımı özellikle ifade etmek isterim.
NÖBETÇİ NOTERLİK UYGULAMASI
Adalet mülkün temelidir diyerek devleti adalet üzerinde inşa eden ve yaşatan bir medeniyetin temsilcileri olarak bu mesele bizim önceliklerimiz arasında hep ilk sıralarda yer almıştır. Milletimiz 2002 yılında ülkeyi yönetme sorumluluğunu bize tevdi ettiğinde Türkiye’yi eğitim, sağlık, adalet, emniyet üzerinde yükselteceğimizin sözünü vermiştik. Geçtiğimiz 17 yılda en büyük yatırımları bu alanlarda yaptığımızı en büyük reformları yine bu alanlarda gerçekleştirdiğimiz görüyoruz. Hayatın bizzati kendisinin kesintisiz bir değişim süreci olduğu gerçeği bize bu alanlardaki reformları da sürekli devam ettirmemiz gerektiğine işaret ediyor. Bu sebeple şimdi milletimizle paylaşacağımız Yargı Reformu Strateji Belgesini aynı zamanda sonraki reform hazırlıklarının da başlangıcı olarak görebiliriz. Adalet Bakanımız reform belgesinin hazırlık sürecini anlattı. Reform belgesinde yer alan kimi uygulamaları açıklamayı beklemeden hayata geçirmeye başladık. Türkiye Adalet Akademisinin kuruluşu nöbetçi noterlik uygulaması hakim ve savcıların uyacakları etik kuralların belirlenmesi gibi hususlar bunlardan bir kısmıdır. Reform belgesinde yer alan diğer başlıkların uygulamaya geçirilmesi sürecini de bizzat yakından takip edeceğiz.
AB ÜYELİĞİ SÜRECİ
Türkiye’nin Avrupa Birliği üyeliği sürecindeki en büyük kazanımlarından biri reform çalışmalarını özellikle sistematik şekilde hazırlama tartışma ve hayata geçirme kabiliyetini geliştirmiş olmasıdır. Bunun için birliğe tam üyeliğimiz haksız bir şekilde engellendiğinde reformlar konusundaki kararlılığımızı Kopenhag kriterlerinin adını Ankara kriterleri yapar yolumuza devam ederiz diye ifade etmiştim. Çünkü biz bu reformlara Avrupa Birliği istediği dayattığı takip ettiği için değil milletimizin ihtiyacı olduğu için sahip çıkıyor ve hayata geçiriyoruz. Yargı Reformu Stareteji Belgesinin hazırlığında da Avrupa Birliği kriterleri elbette gözetilmiş olmakla beraber asıl milletimizin demokrasi insan hakları ve adalet talepleri gözönüne alınmıştır. Tarih bize gösteriyor ki adaletin güçlü güçlülerin de adaletli olduğu toplumlar hızla büyük, kalkınır, zenginleşir. Buna karşılık adalet temeli çürük olan hiçbir toplumun ve devletin uzun süre ayakta kalma şansı yoktur. Ecdadımız yüreğinin ve bileğinin gücüyle ele geçirdiği coğrafyaları adaleti sayasinde asırlar boyu yönetmeyi başarabilmiştir.
ADALET, İNSAN HAKLARINI VE ÖZGÜRLÜKLERİ GENİŞLETMEK İÇİNDİR
Bunun için Kanunu Sultan Süleyman Han kılıcın yapamadığını adalet yapar diyor. Adaletin küçüldüğü yerde zulüm büyüyor demektir. Bunun için adaleti insan haklarını özgürlükleri geliştirmek için atılan her adım bizim için değerlidir, kıymetlidir, önemlidir. Yeni nesillere bırakacağımız en büyük miras da bu anlayış olacaktır. Merhum Aliya İzzetbegoviç’in biz savaşı öldüğümüzde değil düşmanlarımıza benzediğimizde kaybederiz sözünü asla unutmayacağız. İster ekonomik zenginlik, ister askeri güç, ister toplumsal düzen olsun her alanda kendi medeniyetimizin kodlarına özelliklede adalet anlayışına göre hareket etmeyi bıraktığımız gün kaybettiğimiz gün olacaktır.
Bugün Türkiye maruz kaldığı onca saldıraya rağmen dimdik ayakta ise bunu değerlerine özellikle de ekonomik ve sosyal adaleti sağlama konusundaki hassasiyetine borçludur. Elbette eksiklerimiz var, elbette bozulmalar yaşadığımız alanlar var, elbette sıkıntıya düştüğümüz konular var. Herşeye rağmen kendi medeniyetimize, kültürümüze, tarihimize olan bağlarımızı muhafaza ediyoruz. Yitik kaybetildiği yerde aranır derler. Biz de kaybettiğimiz değerlerimizi yine kendi coğrafyamızda kendi içimizde bulacağız. Bugün tanıtım toplantısını yaptığımız türden reformlar da bu arayışta bize ışık tutacak yol gösterecektir.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ
Yargı Reformu Stratejisi Belgesi eskiden beri devam eden reformların güncellenmesi ile ortaya çıkmıştır. Bu belge güven veren ve erişilebilir bir adalet vizyonu ile hazırlanmıştır. Amacımız tüm kurumlarımızın mülkiyet hakkına seyahat hürriyetine, hukuki güvenliğe, ifade özgürlüğüne ve özgürlükleri kısıtlayan diğer tüm uygulamalara karşı duyarlı olmalarını sağlamaktır. Özellikle mevzuattan kaynaklanan sıkıntıları ve uygulamadaki aksaklıkları süratle çözmekte kararlıyız. Bunun için her alanda ayrı ayrı çalışmalar yürütüyoruz. Yargı Reformu Belgesi içerdiği birçok amaç ve hedefle hem vatandaşlarımızın sisteme duydukları güveni artıracak hem de daha öngörülebilir bir yatırım ortamının oluşmasına yardımcı olacaktır. Bu reform belgesi ile her ne kadar bize verilen sözler tutulmuyorsada Avrupa Birliği tam üyelik sürecine bağlılığımızı ifade etmiş oluyoruz. Her şeye rağmen 2005 yılından bu yana süren müzakere sürecinin bir an önce tamamlanmasının en az bizim kadar Avrupa için de önem taşıdığına inanıyoruz. Bu güne kadar gerçekleştirdiğimiz reformlar ve uyum çalışmaları daha özgürlükçü ve katılımcı demokrasiye ulaşma konusundaki irademizin eseridir. Yargı reformu Strateji Belgesini de insan odaklı hizmet, hak ve özgürlüklerin daha etkin korunması, yargı bağımsızlığı ve tarafsızlığının geliştirilmesi, hukuki güvenliğin güçlendirilmesi, adalete erişimin kolaylaştırılması, makul sürede yargılanma hakkının gözetilmesi ve yargıya güvenin artırılması ilkeleri çerçevesinde hazırladık. Yargı Reformu Stratejisinde iki temel perspektif 9 amaç 63 hedef ve 256 faaliyet bulunuyor.
Türkiye’nin önceliklerini bu başlıklar etrafında şekillendirmeye gayret ettik.
İFADE ÖZGÜRLÜĞÜ, DEMOKRASİNİN EN ÖNEMLİ ŞARTIDIR
Her alanda özgürlüklerin genişletilmesi için yaptığımız mevzuat değişiklikleri ve yapısal reformlar burada tek tek sayamayacağımız kadar çoktur. İfade özgürlüğünü demokresinin en önemli şartı olarak görüyoruz. Bilhassa son 6 yıllık süreçte ifade ve medya özgürlüğünün geliştirilmesine yönelik önemli adımlar attık. Anayasa başta olmak üzere mevzuatımızda köklü değişiklikler yaptık. Bu belge ile ifade özgürlüğünün güçlendirilmesi ve daha ileriye taşınması konusunda yeni yaklaşımlar ortaya koyuyoruz. Türkiye işkence ve kötü muameleye sıfır tolerans anlayışını benimsemiş bir ülkedir. Geçmişte hep tartışılan sistematik işkence ve kötü muamele iddiaları artık geride kalmıştır. Bu alandaki kazanımlarımızı korumakta kararlıyız. Tutuklama tedbirinin ölçülü kullanılmasına yönelik yeni adımlar atıyoruz. İnternet üzerinden ifade özgürlüğü konusu, günümüzün önemli tartışma alanlarından biri haline gelmiştir. Bu konuda da yeni yaklaşımlar geliştirdik. Toplantı ve gösteri yürüyüşleri hakkının güvence altına alınması adil yargılanma hakkının temini gibi birçok konuda önemli yenilikler getiriyoruz. Belgenin özellikle yükseldiği ikinci temel perspektif adalet sisteminin işleyişidir.
ADİL YARGILAMA HAKKININ DAHA ETKİN ŞEKİLDE KORUNMASINI HEDEFLİYORUZ
Önümüzdeki dönemde adil yargılanma hakkının daha etkin şekilde korunmasını hedefliyoruz. Aynı şekilde vatandaşlarımızın adalet hizmetlerine erişiminin kolaylaştırılması önceliklerimiz arasında olacaktır. Bu kapsamda adliyelerde vatandaşların işlerini kolaylaştırılmasına yönelik bir takım hedefler ve faaliyetler belirledik. Ayrıca mevzuatın sadeleştirilmesi, adli yardım sisteminin ve savunma hakkının güçlendirilmesi hususlarında da atacağımız adımlar bulunuyor. Yargıda sadeleştirilmiş süreçlerin oluşturulması uyuşmazlıkların mümkün olduğunca ve öncelikle alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri ile çözülmesi önleyici ve koruyucu hukuk uygulamalarının sisteme kazandırılması da önceliklerimiz arasındadır.
YARGI REFORMU STRATEJİSİ
Yargı Reformu Stratejisinde yer alan 9 amaçtan ilki hak ve özgürlüklerin korunması ve geliştirilmesi başlığını taşıyor. Hak ve özgürlüklere ilişkin standartları yükseltmek üzere mevzuatımızı gözden geçirmeye devam ediyoruz. Avrupa Birliği, Avrupa Konseyi, Venedik Komisyonu ve Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin bu konuda çeşitli değerlendirmeleri var. Bunları da gözetmek suretiyle hak ve özgürlüklere ilişkin standartların yükseltilmesine yönelik mevzuat paketleri hazırlıyoruz. İfade özgürlüğüne ilişkin mevzuatta yapacağımız düzenlemelerle bu konudaki davalarda kanun yolu güvencesinin artırılmasını sağlayacağız. Daha önce ifade özgürlüğünün en önemli kriterlerinden biri olan eleştiri amacı ile yapılan düşünce açıklamaları suç oluşturmaz düzenlemesini zaten mevzuatımıza dercetmiştik. Şimdi de ifade özgürlüğüne ilişkin kararların istinaf aşamasından sonra bir de yargıtay tarafından incelenmesini sağlayacağız. Tutuklamayı istisnai tedbir, tutuksuz yargılamayı asıl yöntem olarak görüyoruz. Bu anlayışla tutukluluk tedbirine ancak zorunlu hallerde başvurulmasını sağlayacak değişiklikler yapacağız. Mevzuatımızda tutukluluğun azami süresi belirlenmiş olmakla birlikte bu süre tüm safahatı kapsamaktadır. Bu kapsamda tutukluluk sürelerinin soruşturma ve kovuşturma aşamaları için ayrı ayrı düzenlenmesini planlıyoruz. İnternet erişim engelleme usullerini gözden geçiriyoruz. Bu çerçevede bir internet sitesinin tamamına değil sadece engellenmesine karar verilen kısmına erişimin sınırlanmasına imkan verecek bir düzenleme yapılacaktır.
Böylece uluslararası standartlara uygun bir mevzuat altyapısına da kavuşmuş olacağız.
İnsan hakları eylem planının ilkini 2014 yılında hazırlamıştık. İçerisinde ayrıntılı düzenlemelerin yer alacağı yeni İnsan Hakları Eylem Planı hazırlıkları kısa süre içerisinde tamamlanacaktır.
Yargı Reformu Strateji Belgemizin ikinci amaç başlığı yargı bağımsızlığı, tarafsızlığı ve şeffaflığının geliştirilmesidir. Hakim ve savcılar için coğrafi teminat getiriyoruz. Mevcut tayin sistemi mesleki verimliliği olumsuz etkiliyor. Coğrafi teminat hakim ve savcıların isteği olmaksızın çalıştığı yerden başka bir yere tayin edilememesi anlamına geliyor. Bu düzenleme ile hakim ve savcıların mesleki teminatlarının daha da güçlendirilmesini hedefliyoruz. Hakim ve savcılığa girişteki mülakat heyetini genişletiyoruz. Halihazırda mülakat kurulu adalet bakanının görevlendireceği bakan yardımcısı başkanlığında teftiş kurulu başkanı, ceza işleri, hukuk işleri ve personel genel müdürlerinden oluşuyordu. Mülakat kurulunda hakimler ve savcılar kurulu ile yüksek mahkemelerden de temsilciler bulundurulmasını planlıyoruz. Belirli görevler için mesleki liyakati ve tecrübeyi artırmak gayesi ile mesleki kıdem şartlarını yeniden belirliyoruz. Özellikle yargıtay ve danıştay üyelikleri istinaf mahkemesi başkanlığı ve üyelikleri cumhuriyet başsavcılığı adalet komisyonu başkanlığı mahkeme başkanlığı atamalarında bu çok çok önemlidir. Aynı şekilde Adalet Bakanlığı Hakimler ve Savcılar Kurulu Tetkik Hakimliği ile Müfettişlikleri Yüksek Mahkemelerin Savcılık ve Tetkik Hakimliğine atanma kriterlerini de yeniden belirliyoruz.
Hakimler ve savcılar hakkındaki disiplin prosüdürlerini yeniden yapılandırıyor kurulun disiplin kararlarına karşı yargı yolunu genişletiyoruz. Böylece Hakimler ve Savcılar Kanununun uyarma, aylıktan kesme, kınama, kademe ilerlemesini durdurma, derece yükselmesini durdurma, yer değiştirme, meslekten çıkarma cezaları ile ilgili tartışmaları ortadan kaldırıyoruz.
Ayrıca disiplin işlemlerinin etkinliğinin artırılması için disiplin cezalarını da yeniden belirliyor disiplin prosüdüründeki güvenceleri artırıyoruz. 2010 yılında gerçekleştirilen Anayasa değişikliği ile meslekten ihraç kararlarına karşı yargı yolu zaten açılmıştı. Bu düzenleme ile diğer disiplin kararlarına karşı da itiraz ve yeniden değerlendirme yollarına başvurmak mümkün hale gelecektir.
Reform Belgemizin üçüncü amaç başlığı insan kaynaklarının nitelik ve niceliğinin artırılması. Hukuk fakültelerinin özellikle eğitim süresi ve kontenjanları ile fakülteye girişte aranan başarı sıralaması ölçütünü yeniden belirliyoruz. Eğitim süresinin 5 yıla çıkartılması kontenjanların azaltılması başarı sıralamasının 190 binden 100 bine yükseltilmesi gibi düzenlemeler planlıyoruz.
Hukuk mesleklerine giriş sınavı önümüzdeki dönemin en önemli yeniliklerinden biri olacaktır. ÖSYM tarafından yapılacak bu sınavda belli puan alanlar avukatlık stajına başlayabilecek. Hakim, savcı ve noter olabilmek için ise bunun yanında ayrıca özel meslek sınavlarına girilmesi gerekecek. Bu sınavla devlet ve vakıf üniversitelerini kalite ekseninde bir rekabete ve oto kontrole sevk etmeyi hedefliyoruz. Ayrıca bu yöntemin yargıdaki hizmetlerin nitelikli verilmesine ve mesleki yetkinliklerin arttırılmasına da katkı sağlayacağına inanıyoruz. Reform belgemizde yer alan bir başka yenilik de hakim ve savcı yardımcılığı müessesesinin getiriliyor olmasıdır.
