Muhâlea Nedir?
Kadının boşanma talebini bedel karşılığında gerçekleştirmesi anlamına gelen 'muhâlea', İslam hukukunda kadının hak arayışını meşru kılan önemli bir uygulamadır. Bu sistemde kadın, evliliği kendi isteğiyle ve belirli şartlarla sonlandırabilir.
İslam hukuk sisteminde boşanma yetkisi çoğunlukla erkeğe tanınmış olsa da, kadına da evliliği sona erdirme imkânı verilmiştir. Bu yöntem, hul ya da diğer adıyla muhâlea olarak bilinir. Kadının, bir bedel vererek boşanma talebinde bulunması anlamına gelen bu yöntem, evliliğin karşılıklı uzlaşmayla sona ermesini sağlar.
Kur’an ve Sünnet’te Muhâleanın Yeri
Kur’an-ı Kerim’de, tarafların Allah’ın sınırlarını koruyamayacaklarından endişe edildiği durumlarda, kadının fidye vermesinde sakınca olmadığı belirtilir. Hz. Peygamber’in uygulamaları da bu hükmü destekler niteliktedir. Nitekim eşiyle geçinemeyen bir kadının, mehrini iade ederek boşanma hakkını elde etmesi buna örnek gösterilir.
Muhâlea, sadece kadının istemesiyle değil, karşılıklı anlaşmayla mümkün olur. Kadın mehirden veya bazı haklardan feragat eder. Ancak bu feragat kuralı keyfî değildir. Eğer geçimsizlik kadından kaynaklanıyorsa, mehrin bir kısmından vazgeçmesi makul görülürken; sebep erkekse, bu durumda ondan bir bedel alınması hoş karşılanmaz. Bazı hukukçular, bu durumda erkeğin hiçbir karşılık kabul etmemesi gerektiğini savunur.
Farklı Mezheplerde Farklı Yorumlar
Fıkıh âlimleri arasında bu konuda görüş ayrılıkları da vardır. Hanefî ve Hanbelî mezheplerine göre muhâlea, kesin bir boşanmadır ve geri dönüşü yoktur. Şâfiî mezhebi ise muhâleayı boşama değil, bir tür sözleşmenin feshi olarak değerlendirir. Bu farklılık, Kur’an’da geçen boşama şekillerinin sayısal sınırına dayandırılır.
Bakmadan Geçme
