Vahhabilik neye inanır?
18. yüzyılda Arap Yarımadası'nda ortaya çıkan bu dini hareket, hem Osmanlı'yla çatıştı hem de Suudi rejiminin temelini attı. İşte tüm yönleriyle Vehhabilik'in tarihi ve inanç yapısı.
Vehhabilik, 1703 yılında Arabistan’ın Uyeyne bölgesinde doğan Muhammed bin Abdulvehhab tarafından şekillendirilen bir dini hareket olarak ortaya çıktı. Abdulvehhab’ın temel iddiası, İslam’ın saf haline dönmesi gerektiği yönündeydi. Kur’an ve sünnete sıkı sıkıya bağlı, hurafelerden arındırılmış bir İslam anlayışı savunuyordu.
Düşünceler, dönemin Suud ailesi tarafından siyasi zemin buldu ve hareket, zamanla Suudi Arabistan’ın ideolojik temelini oluşturdu. Vehhabilik, özellikle Osmanlı’nın tasavvufi gelenekleriyle çatışma yaşadı ve bu nedenle Osmanlı otoritesince tehdit olarak görüldü.
Vehhabilik Ne Zaman ve Neden Kuruldu?
Muhammed bin Abdulvehhab’ın fikirleri, Osmanlı’nın hâkim olduğu bir dönemde 18. yüzyıl ortalarında yayılmaya başladı. Tevhid konusundaki hassasiyetiyle bilinen Abdulvehhab, şirk ve bid’at olarak gördüğü uygulamalara karşı çıktı. Özellikle kabir ziyaretleri, türbelere adak adanması ve şefaat talepleri bu tepkilerin merkezindeydi.
Suud ailesiyle yaptığı iş birliği, Vehhabiliği sadece bir dini hareket olmaktan çıkarıp siyasi bir devrime dönüştürdü. Bu durum Osmanlı’yla ciddi çatışmalara neden oldu ve bazı Vehhabi liderler idam edildi.
Vehhabilik’in Temel İnanç Nelerdir?
- Tevhid en büyük esas olarak kabul edilir, şirke en küçük benzerlik dahi reddedilir.
- Şefaat sadece Allah’a mahsustur; türbelerden, şeyhlerden medet ummak şirk sayılır.
- Türbeler, mezar yapıları, camilerdeki süslemeler bid’at olarak görülür.
- İman, sadece kalpte değil, amellerle de desteklenmelidir.
- Felsefe ve kelam ilimleri sapma olarak değerlendirilir.
- Sigara ve kahve gibi alışkanlıklar zararlı görülerek haram kabul edilmiştir.
Vehhabiliğe göre Kur’an ve Sünnet dışındaki tüm ibadet şekilleri, uygulamalar ve ritüeller bid’at kabul edilerek terk edilmesi gereken unsurlar arasında yer alır.
Günümüzdeki Halen Var mı?
Bugün hâlen Suudi Arabistan başta olmak üzere birçok Körfez ülkesinde etkisini sürdüren Vehhabilik, sadece dini pratiklerde değil, devlet yapılarında da etkili. Bu yönüyle mezhepsel bir doktrinden çok, yaşam tarzına dönüşen bir ideoloji olma özelliği taşıyor.
Bakmadan Geçme
