2019 kıdem tazminatı hesaplama nasıl yapılır? Kıdem tazminatı tavanı ne kadar oldu?

2019 kıdem tazminatı hesaplama ve kıdem tavan ücreti işten ayrılmış ya da ayrılmaya karar vermiş birçok çalışan tarafından merak ediliyor. Kıdem tazminatı hakkında merak edilen birçok detay var. İşte milyonlarca çalışan için derlediğimiz 2019 kıdem tazminatı rehberi...

Kıdem tazmatı nedir? Kimler tazminat alabilir?

Kıdem tazminatı, çalışanın 4857 sayılı İş Kanunu gereğince işten çıkarılması durumunda işveren tarafından çalıştığı yıllar için ödediği ücrettir. İşçi çalıştığı her bir yıl için bir maaşı kadar kıdem tazminatı alır. Çalışan bu tazminatı alabilmek için en az bir yıl aynı kurumda çalışmış olmalıdır. Aynı kuruma bağlı farklı işyerleri için de bu şart geçerlidir.

Ayrıca çalışanın işten çıkarılmış olması da kıdem tazminatı alabilmenin şartlarından biridir. İşçi kendi isteğiyle yani istifasıyla ancak belirli sebeplerden dolayı kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Öte yandan kıdem tazminatı işçileri ilgilendirir ve memurlar kıdem tazminatı alamazlar.

Kıdem tazminatı tavan ücreti ne kadar?

Hesaplamaya esas ücreti belirlerken kullanılabilecek maksimum bir tutar vardır. Bu değer her sene devlet tarafından belirlenir. 2019 yılının ilk 6 ayı için kıdem tazminatı tavanı 6.017,60 TL'dir.Çalışırken kıdem tazminatı alınabilir mi?

2019 Kıdem tazminatı hesaplama

Kıdem tazminatı hesabında baz alınan ücretler kişinin son ücretleridir. Yani yıl içerisinde zam almış bir kişinin zamlı olan kazancı dikkate alınmalıdır. Son ücret, kişinin son bordrosundaki ödenen ücreti değil, son 1 aylık/30 günlük ücreti olmalıdır. Örneğin; tam zamanlı bir çalışan işten ayrılırken 15 günlük ücret almış olabilir. Dikkate aldığımız ücret, kişinin 1 aylık çalışması karşılığı olan tam ücreti olmalıdır.

Herhangi bir iş sözleşmesinin kıdem tazminatını gerektiren bir nedenle feshi durumunda, çalışılan her tam yıl için 30 günlük brüt ücret tutarında kıdem tazminatı ödenmektedir. Bir yıldan artan süreler de oranlanarak hesaplamaya dahil edilir. Kıdem tazminatı hesaplamaları sırasında işçiye ödenen ücretin yanı sıra, kendisine düzenli olarak sağlanan tüm para ve para ile ölçülebilen menfaatlerin (yol parası, yemek parası, düzenli olmak koşuluyla ikramiye ödemeleri vb.) brüt tutarları dikkate alınmaktadır. Her tam çalışma yılı için ödenen kıdem tazminatı tutarı, fesih tarihinde geçerli olan kıdem tazminatı tavanı ile sınırlandırılmıştır.

Kıdem tazminatı tavan tutarı (1 yıl çalışma karşılığında alınabilecek en yüksek kıdem tazminatı tutarı) 2019 yılının birinci yarısı için (01/01/2019 – 30/06/2019 tarihleri arasında) 6.017,60 TL'dir.

Çalışana; her bir yıl için, 30 günlük (aylık brüt ücret) tazminat ödeniyor. Toplam tazminat tutarı da, çalışanın son aldığı aylık brüt ücretin, o işyerinde çalıştığı yıl süresi ile çarpılması ile bulunuyor.

Örrnek olarak; çalışanın son aldığı brüt ücret 4.500 liraysa, aynı işyerinde 6 yıldır çalışıyorsa ve işveren tarafından işten çıkarıldıysa kıdemi 27.000 lira tutar. Ücretin içinde yer alan; yol yardımı, yemek, ikramiye, prim gibi tüm ödemeler de tazminat hesabına katılır.

Kıdem tazminatı nasıl arttırılır?

Kıdem tazminatı çalışılan her yıl için bir brüt maaş olarak ödeniyor ve bu ödemelerden yalnızca damga vergisi kesilebiliyor. Birçok iş yeri gerçek maaş yerine bordrolara asgari ücret yazıyor ve SGK’ya bunun üzerinden prim ödüyor. Bu yüzden çalışanlar daha az tazminat almak zorunda kalabiliyor.

Yüksek tazminat için mutlaka bordrolarını saklayın

Maaşlar düşükten gösteriliyorsa, bordroda gerçek maaşınız yoksa aldığınız fazla parayı gösterir belgeleri mutlaka saklayın. Bu belgelerle işten ayrıldıktan sonra önce arabulucuya başvurup tazminatınızı artırabilir ve gerçek maaşınız üzerinden alabilirsiniz. Tazminatı artıran bir diğer konu ise devamlılık arz eden ek ödemeler.

Daha yüksek tazminat alabilirsiniz

Örneğin; bir çalışanın brüt maaşı 3 bin lira. Bu çalışan her ay 800 lira da prim alıyorsa, 10 yıl sonunda alacağı tazminat 30 bin lira değil 38 bin lira olacak. Bu hakkını kullanmasa bu işçi 8 bin lira daha az tazminat alabilir.

Çalışırken kıdem tazminatı alınabilir mi?

Kıdem tazminatı fonu kurulması ya da kıdem tazminatının bireysel emeklilik sistemi ile entegrasyonuna ilişkin yeni öngörü ile ilgili olarak henüz ortaya çıkmış bir taslak bulunmadığından, mevcut kazanılmış kıdem tazminatlarının durumu belli değil. Daha önceki taslak çalışmalarında, mevcut çalışma süresine ilişkin kıdem tazminatlarının fona devri ya da mevcut aranan koşulların sağlanmasına bağlı olarak kıdem tazminatına hak kazanılması seçenekler arasındaydı. Ancak mevcut çalışma süresine ilişkin kıdem tazminatının çalışmaya devam ederken, ödenmesi gibi bir seçenek hiç olmadı. Buna göre, ne mevcut yasal düzenlemeye göre ne de yapılması düşünülen düzenlemeye göre, çalışırken kıdem tazminatını almanız mümkün olmaz.

Tazminatı almadan 'Tüm haklarımı aldım' belgesi imzalamanız isteniyorsa ne yapmalısınız?

Kıdem ödenmezse 'imza' bir anlam ifade etmiyor. İşten ayrılan çalışanların çoğu zaman tedirgin oldukları bir konu var. O da işverenlerin zorunlu kıldıkları 'tüm haklarımı aldım' yazılı ibranameyi imzalamaları. Çoğu işveren, tazminat ve diğer alacakları vermek için bu imzayı mecbur tutuyor. Çalışanlar da paralarını alabilmek için bu kağıtları imzalıyor. İşçinin 'tüm haklarımı aldım' yazısı imzalaması tüm haklarının ödendiği anlamına da gelmiyor. Buna rağmen haklar ödenmemişse imzalanan bu kağıtların çoğunun tek başına bir hukuki geçerliliği yok. İşverenin tüm hakları ödediğine dair delilleri sunması gerekiyor. 'Bütün haklarımı aldım' yazısı kendi başına yeterli olmuyor. Yasa gereği ibranameye tüm ödemelerin açıkça ve madde madde yazılması gerekiyor.

İbraname nasıl olmalı?

Borçlar Kanunu'nun 420'nci Maddesi'nde bu tür ibranamelerin nasıl olması gerektiği şartlarıyla sıralanıyor. Buna göre;

Hizmet sözleşmelerine sadece işçi aleyhine konulan ceza koşulu geçersizdir.

İşçinin işverenden alacağına ilişkin ibra sözleşmesinin yazılı olması,

İbra tarihi itibarıyla sözleşmenin sona ermesinden başlayarak en az 1 aylık sürenin geçmiş bulunması,

İbra konusu alacağın türünün ve miktarının açıkça belirtilmesi,

Ödemenin hak tutarına nazaran noksansız ve banka aracılığıyla yapılması şarttır. Bu unsurları taşımayan ibra sözleşmeleri veya ibraname kesin olarak hükümsüzdür.

Görüldüğü gibi ibranamelerin şekil yönünden de şartları bulunuyor. Öncelikle kesinlikle yazılı olarak hazırlanması gerekiyor. Yine geçerli olabilmesi için işten çıktıktan sonra en az 1 ay sonra imzalanması gerekiyor. Yani bu 1 ay içinde işçinin alacağı tüm hakların yine yasa gereği banka yoluyla ödenmesi öngörülüyor. Bu ödemeler yapıldıktan sonra ibraname imzalanıyor. Dolayısıyla 'bunu imzalamazsan haklarını alamazsın' demenin bir hukuki geçerliliği yok. 1 aydan önce imzalanırsa da hükümsüz sayılıyor.

Ödenmediyse geçerliliği yok

İşçinin 'tüm haklarımı aldım' yazısı imzalaması tüm haklarının ödendiği anlamına da gelmiyor. Buna rağmen haklar ödenmemişse bu imzanın bir geçerliliği yok. İşverenin tüm hakları ödediğine dair delilleri sunması gerekiyor. 'Bütün haklarımı aldım' yazısı kendi başına yeterli olmuyor. Yasa gereği ibranameye tüm ödemelerin açıkça ve madde madde yazılması gerekiyor.

İşe iade hakkınız dahi var

İşten çıkartılan işçilerin işe iade imkanı da var. İşe geri dönüş talebinde bulunmak için işyerinde en az 6 ay çalışma şartı bulunuyor. Yine işyerinizde 30 ve daha fazla işçi olması şartı da aranıyor. Eğer çalıştığınız şirketin tüm şubeleriyle birlikte en az 30 çalışanı varsa, siz de işe iade için arabulucuya müracaat edebilirsiniz.